Çınlama ve belirtileri

Çınlama oldukça yaygın olarak görülmektedir. Aralıklı veya daimi, hafif ya da çok şiddetli, kaba tonlarda veya yüksek frekanslarda (tiz) olabileceği gibi subjektif (Sadece hasta tarafından işitilir), ya da objektif (çevre tarafından da işitilir) olabilir.

Çınlama bir hastalık olarak algılanmamalıdır, sadece bir belirtidir (ağrı gibi). İşitme sinirinin görevi sesi iletmek olduğundan bir nedenle uyarıldığında beyin bu uyarıyı ses olarak algılar. Bu durum herhangi bir duyu siniri için de geçerlidir. Birisi derinizi çimdiklerse, uyarılan sinir ağrı duyusunu ilettiği için canınız yanar. Çınlamaya işitme kaybı eşlik edebilir veya etmeyebilir.

İşitme mekanizması
Çınlamaya yol açan olası nedenleri kavrayabilmek için işitme mekanizmasını bilmek lazımdır. Bu mekanizma 5 ana bölümden oluşur. Dış kulak, orta kulak, iç kulak, işitme yolları (sinir) ve beyin.

Objektif çınlama (Tinnitus)
Çınlamaların büyük bölümü sadece hastanın kendisi tarafından duyulur: Buna "subjektif çınlama" adı verilir. Hem hasta hem de çevredekiler tarafından duyulan çınlama "objektif çınlama" olarak isimlendirilir.

Çınlamanın daha az görülen şeklidir. Objektif çınlama orta kulak veya östaki tüpündeki kas spazmlarına veya kulağı çevreleyen kan damarlarındaki anormalliklere bağlı olabilir.

Muskuler (kaslara ait) çınlama
Çınlama orta kulak kemikçiklerine yapışan iki kastan birinin veya östaki borusuna bağlanan kaslardan birinin spazmına bağlı olabilir. Orta kulakta iki adet kas bulunur: Stapes kemikçiğine yapışan kas (stapes kası) ve malleus kemikçiğine yapışan (tenson timpani) kas. Bu kaslar normalde yküsek seslerde veya irkilme durumunda kasılırlar.

Bununla birlikte bu kaslardan biri veya her ikisi belirgin bir sebep olmaksızın belirli aralıklarla ritmik olarak kasılmaya başlayabilirler.

Bu kaslar orta kulaktaki işitme kemikçiklerine bağlandıklarından kasılmaları kulakta tekrarlayıcı seslere neden olur. Bu tıkırtılar can sıkmasına karşın bir tedavi gerektirmeksizin kendiliğinden azalırlar.

Kas spazmı devam ederse, ilaç tedavisi (kas gevşeticiler) veya ameliyat (spastik kasın kesilmesi) gerekebilir. Östaki borusuna yapışan kaslardan birinin spazmına bağlı ortaya çıkan muskuler çınlama pek sık değildir.

Fakat, kulakta ritmik takırtılara neden olabilirler. Bu duruma "palatal myoclonus" adı verilir ve genellikle kas gevşeticilere cevap verir.

Damarsal çınlama (vaskuler tinnitus)
Orta ve iç kulağa çok yakın komşulukta 2 büyük damar mevcuttur: Juguler ven ve karotid arter. Bunlar beyni besleyen iki majör damardır. Kalp atımlarının veya bu damarlarda dolaşan kanın sesinin duyulması olağan değildir.

Ateşli hallerde, orta kulak enfeksiyonlarında veya ağır egzersiz sonrası bu durum görülebilir. Dolaşımdaki hızlanış geçicidir ve genellikle egzersiz ve ateş düşürüldüğünde azalır. Çevreden bu sesler duyulmaz.

Bazen kan akımından doğan bu ses çevreden de duyulabilir. Bu durum, damar duvarının kalınlaşmasına (yaşlılarda normaldir); damarların daralmasına veya damar duvarında anormal gelişimlere bağlı olabilir. Bu nadir durumlarda tanı ve tedavi için ileri tetkik gerekebilir.

Dış kulak çınlaması
Dış kulak yolunun "wax" kulak kiri, yabancı cisim veya şişme sonucu tıkanması işitmede azalmaya veya kulak zarına baskıya yol açabilir. Bu durum sıklıkla pulsatil (nabızlı) tip çınlamaya yol açar.

Orta kulak çınlaması
Orta kulak rahatsızlıkları alerji, enfeksiyon, yaralanma, nedbe dokusu veya orta kulak kemikçiklerinin hareketliliğinin azalmasına bağlı oluşabilir. Bu rahatsızlıklar sıklıkla işitme kaybı ile sonuçlanır ve çınlamaya yol açabilirler. Fakat işitme kaybının derecesi ile çınlamanın şiddeti arasında bir paralellik bulunmaz.
İç kulak çınlaması
İç kulak kompartımanındaki sıvıda basınç değişikliğine yol açan herhangi bir durum çınlamaya yol açabilir. Bu enfeksiyon, alerji veya dolaşım bozukluklara bağlı olabilir (sadece sıvıda değil, aynı zamanda iç kulağa örten zarda da değişikliğe yol açarlar). Sinir yolları çınlaması

Sinir yolları işitme mekanizmasının en hassas yapılarıdır. Sıvı dalgalarını sinir uyarılarına çeviren küçük saçlı hücreler gözde ışık dalgalarını sinirsel uyarılara çeviren retina hücrelerine eşdeğerdirler.

Bu hassas hücrelerde en ufak bir ödem veya parazit, fonksiyon ve uyarılmada azalmaya yol açar. Bu durum birçok nedenle ortaya çıkabilir. Enfeksiyon, alerjik ödem, sistemik hastalıklar (Akut veya kronik), toksik etkiler, ani patlama sesine maruz kalma veya duyarlı kişilerin uzun süre yüksek sese maruz kalması, hastanın duyarlı olabileceği belirli ilaçlar ve kan akımı ile beslenmeyi değiştirebilecek hassas değişiklikler.

Basınç değişiklikleri sinirin beyine giderken geçtiği kemik tünelde içte ve dışta ödeme (şişmeye) yol açabilir. Bu durumlarda bazen tek taraflı çınlama ortaya çıkar ve kemik tüneli genişleyemediğinden aynı tünelden geçen denge ve yüz siniri de baskı altında kalarak işitme siniri gibi zarar görür.

İşitme yollarının herhangi bir yerinde küçük damarların yırtılması veya spazmı basınç ve dolaşımda bozukluğa yol açar. Neticede işitme kaybı olup olmaksızın ani çınlama ortaya çıkabilir.

Pıhtı ufak ise az veya kalıcı değişiklik olmaksızın emilebilir. Bu durum basınç fenomeni gibi sadece tek taraflı görünür ve bir kez oluştu diye, aynı veya karşı tarafta tekrar oluşacağı anlamına gelmez.

Beyin çınlaması
Ödem, basınç veya dolaşım bozukluğuna bağlı herhangi bir rahatsızlık bazen tek ya da çift taraflı işitme yollarının beyine girdiği veya sonlandığı yeri tutabilir. Çoğunlukla belirtiler tek kulağa lokalizedir ve doktoru hastalığın nedeni ve lokalizasyonu konusunda aydınlatabilecek diğer belirti ve bulgular da mevcuttur.

İşitme kaybı
Çınlamaya işitme kaybı eşlik edebilir, ya da etmeyebilir. Bu belirtinin sayısız nedenleri etüt edildiğinde çınlama mevcudiyetinde işitmenin neden etkilenebileceğini anlamak daha kolaylaşır.

Çınlama ile birlikte işitme kaybı da mevcutsa çınlamanın ciddiyeti işitme kaybı konusunda yol gösterici değildir. Çınlaması olan birçok kimse işitmelerini kaybedeceği korkusu içindedir. Bu gereksiz bir korkudur.

Stres ve depresyon
Fiziksel veya emosyonel stres her insanın hayatında periyodik olarak mevcuttur. Kimilerinde kroniktir ve bazı belirtilere ya da depresyona yol açabilir. Bazen çınlama gibi bir belirli kendi içinde depresyona yol açabilir ve bu da var olan çınlamayı daha can sıkıcı hale getirir.

Bu bilgilerimize göre ciddi çınlaması olan bir hastayı antidepresanlar veya antianksiyete ilaçları ile tedavi edebiliriz.Bu tür hastalar aynı zamanda "biofeedback" tedaviden en fazla yarar gören hastalardır.
Tedavi
Tetkikler sonucu lokal veya genel bir neden saptanabilmişse bu problemin düzeltilmesi ile çınlama bertaraf edilebilir. Bununla birlikte vakaların çoğunluğunda çınlamayı ortadan kaldıracak bir ilaç tedavisi veya cerrahi tedavi mevcut değildir.

Genel tedbirler
- Her türlü gürültülü sesten kaçının. Zorunlu hallerde kulaklık veya kulak tıkacı gibi koruyucular kullanınız. Çınlamanızı artıran belirli seslere maruz kaldıysanız bu tecrübeyi bir kez daha yaşamaya çalışın.
- Nervöz anksiyeteden (sinirsel gerginlik) kaçının. İşitme sistemi uyarılabilir.
- Yeterli derecede istirahat edin ve aşırı yorgunluktan kaçının.
- Uyarıcı ilaçlar kullanmaktan kaçının. Bu nedenle aşırı kahve ve sigara kullanmayın.
- Çınlamanın, canı sıksa da, bir gerçek olduğunu kabul edin ve mümkün mertebe bunu ciddiye almamaya çalışın.
- Çınlama sağırlığa yol açmaz. Aklınızı kaybetmenize veya ölüme de yol açmaz. Bu tür kötü düşünceleri kafanızdan silin.
- Genellikle yatağa girildiğinde veya etraf sessizken çınlama daha fazla olur. Odadaki herhangi bir ses (saat gürültüsü ya da radyo sesi) çınlamayı maskeler ve dikkatinizi ona vermemenizi sağlar.

Uyurken gürültüyü maskelemek için değişik tonlara ve şiddete ayarlanabilen bir alet mevcuttur. Bu aletin adı "sleep mate" uyku arkadaşıdır.

Sleep - A - tone modeli Amerika'da işitme cihazı satan firmalarda mevcuttur ve iyi bir tinnitus maskeleyicidir (Dalga, rüzgar ya da yağmur sesi seçenekleri vardır, istenilen şiddete ayarlanabilir.) - Yüksek yastıkta yatılırsa (bir ya da iki yastıkla, baş yüksekte) kafada konjesyon (göllenme) daha az olacağından çınlama da daha az olacaktır.
- Geçici rahatlama için bazen sedatif (sakinleştirici) veya benzeri araçlar kullanılabilir.